Zoeken
Onderwerp

Seksuele oriëntatie

Seksuele oriëntatie gaat over op wie je valt, met wie je seks hebt, en hoe je jezelf noemt. Bijvoorbeeld: je kunt je aangetrokken voelen tot iemand van hetzelfde geslacht, seks hebben met iemand van hetzelfde geslacht, en je kunt jezelf homo noemen.

Maar op wie je valt, met wie je seks hebt, en hoe je jezelf noemt, kan ook verschillend zijn. Bijvoorbeeld: je hebt weleens seks gehad met iemand van hetzelfde geslacht, maar je noemt jezelf hetero. Of je voelt je seksueel aangetrokken tot mensen van hetzelfde geslacht, maar hebt alleen seks en relaties met mensen van het andere geslacht. Of je voelde je altijd heteroseksueel, maar ontwikkelt op latere leeftijd ook seksuele gevoelens voor mensen van hetzelfde geslacht.

Er is ook een verschil tussen seksuele aantrekking en romantische aantrekking. Je kunt iemand bijvoorbeeld lichamelijk best aantrekkelijk vinden, maar geen verliefde gevoelens voor deze persoon hebben. En andersom ook natuurlijk. Seksuele oriëntatie bestaat dus uit verschillende aspecten, die los van elkaar kunnen veranderen en te plaatsen zijn op een spectrum.

Op wie val jij?

Als je op iemand van het andere geslacht valt, wordt dat heteroseksueel genoemd. Iemand die homoseksueel is, voelt zich aangetrokken tot personen van hetzelfde geslacht (bijvoorbeeld een man die op mannen valt of een vrouw die op vrouwen valt). Monoseksueel betekent dat je je aangetrokken voelt tot één geslacht of gender en bi+ is de parapluterm voor mensen die zich aangetrokken voelen tot meer dan één gender. Hieronder vallen onder andere de termen biseksueel, panseksueel of omniseksueel. Mensen die aseksueel zijn, voelen zich seksueel tot niemand aangetrokken, maar kunnen wel verliefd op iemand worden of masturberen.

Met wie heb jij seks?

Je kunt seks hebben met iemand van hetzelfde geslacht, of met iemand van het andere geslacht. Of soms met een man en soms met een vrouw. Of met een trans persoon of non-binair persoon. En met jezelf. Of met helemaal niemand. Dat je seks met iemand hebt, betekent niet per se dat je ook romantische gevoelens hebt of krijgt voor die persoon. En je hoeft jezelf niet meteen biseksueel te noemen als je uit nieuwsgierigheid een keer seks hebt gehad met iemand van hetzelfde geslacht, terwijl je normaal alleen seks hebt met mensen van het andere geslacht. Tenzij je jezelf graag zo wilt noemen natuurlijk. Het kan ook zijn dat je wel graag seks hebt met mannen en vrouwen, maar liever relaties met vrouwen wilt. Nog een voorbeeld: als je een lange tijd geen seks hebt gehad, betekent dat niet meteen dat je aseksueel bent. Hoe je seks hebt, kan ook erg verschillend zijn.

Lees meer over de verschillende manieren waarop je seks kunt hebben.

Hoe noem jij jezelf?

Er zijn heel veel woorden voor het benoemen van je seksuele oriëntatie, zoals: heteroseksueel, homoseksueel, monoseksueel, biseksueel, aseksueel, panseksueel, omniseksueel, queer, heteroflex (dat is vooral hetero), of bi-nieuwsgierig (bi-curious). Maar niet iedereen voelt zich daar prettig bij. Misschien weet je niet hoe je jezelf wilt noemen of wisselt dit. Of je vindt het eng om het hardop uit te spreken. Of je wilt jezelf gewoon niet in een hokje plaatsen.

model

Diversiteit in seksuele oriëntatie

Seksuele oriëntatie bestaat dus uit drie aspecten:

  • Aantrekking: dit gaat over wat je voelt. Tot welke genders voel je je aangetrokken? Tot mannen, vrouwen, non-binaire mensen? Tot één of meerdere genders? We maken hier onderscheid tussen seksuele aantrekking (met wie wil je seks hebben?) en romantische aantrekking (op wie word je verliefd?).
  • Gedrag: hierbij gaat het over wat je doet. We maken onderscheid tussen seksueel gedrag (met wie heb je seks?) en relationeel gedrag (met wie heb je een relatie?).
  • Zelfbenoeming: dit gaat over hoe je jezelf noemt. Welk woord/welke woorden gebruik je om je seksuele oriëntatie te omschrijven?

Bij diversiteit in seksuele oriëntatie gaat het over al deze drie aspecten. Aantrekking, gedrag en zelfbenoeming kunnen van elkaar verschillen. Zo kan een vrouw seks met mannen en vrouwen hebben, alleen relaties met mannen en zichzelf biseksueel noemen. Ook kan een man zich hetero noemen, maar seks hebben met vrouwen en mannen. In onderstaande afbeeldingen zie je dat de drie aspecten niet altijd samen vallen. De drie cirkels kunnen bij sommige mensen overlappen, maar bij sommige niet. En de onderlinge verhouding kan ook nog gedurende iemands leven veranderen. Seksuele oriëntatie is dus fluïde en omvat veel diversiteit.

Coming out, coming in

Je seksualiteit (of genderidentiteit) vertellen of laten merken aan mensen in je omgeving is een proces wat verschilt per persoon. Het is in de praktijk vaak niet één specifiek moment en er zijn verschillende lagen van openheid. Ook hier kun je spreken over een spectrum en mag je voor jezelf kiezen wat jij graag wil en wat bij je past.

Veel mensen kiezen om open te zijn over hun seksualiteit als deze afwijkt van de norm, maar niet iedereen vindt het nodig om open te zijn. Voor sommige mensen kan het te veel risico’s met zich meebrengen (bijv. sociale uitsluiting) en is openheid niet mogelijk. Of je bent alleen open bij je vrienden, en niet bij je familie. Of niet op werk, maar wel bij de sportclub.

Tegenwoordig spreken we ook vaker over coming in. Coming in gaat over het proces waarbij je naar binnen keert en zoekt naar zelfacceptatie en zelfliefde. Dit is een term die vaak gebruikt wordt onder queer gemeenschappen van kleur of in de religieuze queer gemeenschap. Voor deze personen is een coming out niet altijd vanzelfsprekend of brengt het te veel risico’s met zich mee.

Het eindstation hoeft niet altijd te zijn dat je tegen iedereen open bent over je seksualiteit (of genderidentiteit) en in de praktijk is uit de kast komen niet één specifieke gebeurtenis, maar een proces.

Aanzicht van vrouw achter bureau, op gesprek bij de arts.
Hulp bij problemen

In elke levensfase kunnen seksuele problemen voorkomen. Heb je ergens last van en zoek je hulp? Neem dan contact op met de huisarts of seksuoloog.

Zoek hulp

Uw browser (Internet Explorer 11) is verouderd en wordt niet meer ondersteund. Hierdoor werkt deze website mogelijk niet juist. Installeer Google Chrome of update uw browser voor meer internetveiligheid en een beter weergave.